Μartin Munkasci, η γέννηση της φωτογραφίας μόδας

 

'Οταν το 1933 ο Munkacsi οδήγησε κάποιες κυρίες της υψηλής κοινωνίας στην εξοχή για να  τις φωτογράφησει δεν κατάλαβε  ότι δημιούργησε με αυτή την έμπνευσή του τη πρώτη φωτογράφιση μόδας. Η φωτογραφία μόδας έως τότε δεν υπήρχε, την ανακάλυψαν και την καλλιέργησαν τα περιοδικά ποικίλης ύλης. Το 1909  είναι το έτος  με τις μεγάλες καινοτομίες στην τέχνη και στην επιστήμη. Το περιοδικό Vogue αποφασίζει να ασχοληθεί με τη γυναίκα και δημοσίευει τις πρώτες φωτογραφίες Κυριών της καλής κοινωνίας. Πρώτος φωτογράφος του περιοδικού ο Κόμης Adolf de Meyer, φωτογραφίζει με τρυφερή ευαισθησία  τις κόρες των αριστοκρατών, μιας τάξης που άρχιζε να σβήνει. 

Διάδοχός του στο περιοδικό ανέλαβε ο Edward Steichen  που φωτογραφίζει τα μοντέλα του στο στούντιο ακίνητα σαν αγάλματα.  Το 1933 η διευθύντρια του Vogue  Carmel Snow ανακαλύπτει τον Munkacsi, έναν αθλητικό φωτογράφο, που έφερε επανάσταση στη φωτογραφία μόδας και στο περιοδικό της.

Μartin  Munkasci

more

αφιερώματα

Nancy Rexroth - Iowa

 

"Η Diana είναι φτιαγμένη για συναισθήματα. Οι εικόνες της φαίνονται πάντα αχνά στο παρασκήνιο της φωτογραφίας. Μερικές φορές, νιώθω ότι θα μπορούσα να περπατήσω πάνω στην την άκρη του κάδρου και να βηματίσω προς το παρελθόν, σε αυτήν την άγνωστη περιοχή."

Nancy Rexroth

Πρωτοποριακή Αμερικανίδα φωτογράφος που ανέδειξε τις ιδιαιτερότητες της Diana, μιας ολοκληρωτικά πλαστικής φωτογραφικής μηχανής (φακός - σώμα), που χρησιμοποιεί μεσαίου φορμά φίλμ 120mm. Η Rexroth δημιούργησε το πρώτο ολοκληρωμένο έργο που έγινε ποτέ με αυτή τη φωτογραφική μηχανή

Γεννημένη το 1946 στην Ουάσινγκτον, πρώτα τελείωσε το Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο και στη συνέχεια πήρε το MFA στη φωτογραφία στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο το 1971. Τότε ήταν που ο καθηγητής της Arnold Gassan έβαλε τη Rexroth στον ονειρικό κόσμο της Diana. Εκεί όπου άλλοι φωτογράφοι έβλεπαν μόνο τα μειονεκτήματα του πλαστικού φακού της Diana, εκεί ήταν που η Rexroth απογείωσε τη φαντασία και τη δημιουργικότητά της.

Nancy Rexroth

more

αφιερώματα

"Ruines - Ερείπια", Josef Koudelka

 

«Οι αρχαίοι Ελληνες και οι Ρωμαίοι ήταν οι μεγαλύτεροι αρχιτέκτονες τοπίου της Ιστορίας, συνεπώς φωτογραφίζοντας έναν τέτοιο τόπο, προσπαθώ να αποδώσω αυτή τη θαυμαστή τέχνη του χώρου, του φωτός και τη φόρμας. Δουλεύοντας ανακάλυψα ότι για μένα το πιο σημαντικό στοιχείο είναι το ζευγάρωμα της ομορφιάς με τον χρόνο». 

 Josef Koudelka

Τα ερείπια αποτελούν μόνιμο θεματικό μοτίβο στο έργο του Κουντέλκα και αυτό συμβαίνει για τρεις λόγους, όπως επισημαίνει η Ελοΐζ Κονεζά, συντηρήτρια στην ΒnF - Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας - και έφορος της έκθεσης. Ο πιο βασικός: είναι άχρονα. Το συγκεκριμένο στοιχείο γοήτευσε έναν φωτογράφο, που βεβαίως συνεργαζόταν με το πρακτορείο Magnum, αλλά ανέκαθεν απέρριπτε τον χαρακτηρισμό «φωτορεπόρτερ».

Ο ίδιος δεν ένιωθε αποκλειστικά συνδεδεμένος με το παρόν και τα γεγονότα, μολονότι πολλές από τις φωτογραφίες του προέκυψαν χάρη σε αποστολές του Magnum. Από την αρχή της δουλειάς του φάνηκε ο προβληματισμός του για τα στοιχεία που συνθέτουν την ευρωπαϊκή κουλτούρα. Υπό αυτή την έννοια, τα ερειπωμένα μνημεία αποτέλεσαν για εκείνον μια οπτική μεταφορά. Τέλος, όντας ο ίδιος ένας άνθρωπος πάντα σε κίνηση, φωτογράφος νομάς, ένιωθε συγγένεια με τα στοιχεία της μεταβολής και της αταξίας. Φωτογραφίζοντας το χάος με τον δικό του τρόπο τις πεσμένες κολόνες σκορπισμένες στο έδαφος, τους γκρεμισμένους ναούς που έχουν «καταλάβει» αγριόχορτα, αποδίδει στα σπαράγματα του παρελθόντος το μεγαλείο τους.

Josef Koudelka, Ελευσίνα

more

αφιερώματα

Jean Gaumy, "Men at Sea"

O Jean Gaumy μεταξύ  1984 και 1998, πραγματοποίησε το όνειρό του, να κάνει ένα φωτογραφικό έργο στα αλιευτικά του Aτλαντικού ωκεανού. Εκεί μέσα στα τεράστια κύματα και τους αφρούς της θάλασσας γνώρισε τους σκληροτράχηλους ψαράδες, πέρασε μαζί τους ημέρες και νύχτες, πότε στο κατάστρωμα με τις νιτσεράδες και τα δίχτυα και πότε κατω στις καμπίνες, με το ασταμάτητο κούνημα.

 "Παντού όλα κουνιώταν από το λιπαρό καταβρώμικο δάπεδο, μέχρι τα τασάκια, τα ποτήρια και τα πιάτα σε έναν αέναο χορό, ανάγκαζες τον εαυτό σου να φάει και να πιεί ένα ποτηρί κρασί για να αντέξει σε αυτές τις συνθήκες". 

"Μιλούν και αστειεύονται, ενώ τριγύρω λυσσομανά η καταιγίδα και ο άνεμος. Ποιός θα έκανε μιά τέτοια δουλειά; Ποιός θα έβγαινε στη θάλασσα με τέτοιο καιρό και τέτοια  σαπιοκάραβα; Ποιός θα δούλευε 30 με 40 ημέρες σκληρής 18ωρης δουλειάς για να κερδίσει ένα πενιχρό μισθό;"

more

αφιερώματα

William Klein

Συνέντευξη   στο Χρίστο Καλίτση, Παρίσι 1994

Μας μίλησε για το ξεκίνημα του στη ζωγραφική, τις πρώτες του επαφές με τη φωτογραφία, τις εμπειρίες του με τη φωτογραφία μόδας και τη διαφήμιση, και για τα κινηματογραφικά του έργα. Μετανοιωμένος για τα χρόνια που ασχολήθηκε με τη διαφήμιση, φαίνεται να νοιώθει πως ήρθε ο καιρός να τα αναπληρώσει.


Πώς πρωτοβρεθήκατε στο Παρίσι;

Στο Παρίσι ήρθα ως στρατιώτης στη Σορβώνη. Είχα επιλεχθεί μαζί με άλλους είκοσι πέντε, μόλις μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου, μέσα στα πλαίσια του γαλλοαμερικάνικου προγράμματος φιλίας. Είχα τελειώσει το πανεπιστήμιο πολύ νέος και μιλούσα γαλλικά. Έτσι έζησα εδώ, στο Παρίσι τα πρώτα έξι χρόνια. Έπειτα γύρισα στη Νέα Υόρκη όπου άρχισα να τραβάω αφηρημένα φωτογραφίες, συνεχίζοντας την απασχόληση μου με τη ζωγραφική. Έκανα κυρίως φωτογραφία ντοκιμαντέρ, και είχα κατά νού να κάνω ένα βιβλίο με φωτογραφίες της Νέας Υόρκης.

Τι σας έκανε να πιστεύετε ότι οι φωτογραφίες που τραβούσατε τυχαία, μπορούσαν να εκδοθούν σε βιβλίο;

Ήμουν αρκετά νέος ώστε να πιστεύω πως οτιδήποτε έφτιαχνα ήταν καλό. Όταν τραβούσα τις φωτογραφίες ήξερα ότι ήθελα να εκδοθούν σε βιβλίο. Είχα την ιδέα ότι θα είναι μια αναφορά στον ιδιαίτερο τρόπο που βλέπω την πόλη που ανατράφηκα, όντας μισός ευρωπαίος και μισός αμερικάνος γεννημένος στην Νέα Υόρκη από γονείς ουγγρικής καταγωγής.

Ήμουν κυρίως επηρρεασμένος από το ρεύμα του Μπαουχάους. Ασχολήθηκα με τη ζωγραφική, φωτογραφία, τυπογραφία, αρχιτεκτονική, σχέδιο. Είχα την ιδέα ότι ένας ζωγράφος πρέπει να κάνει τα πάντα, έτσι η φωτογραφία ήταν τμήμα του προγράμματος μου όπως και ο κινηματογράφος, κάπως έτσι έκανα και το βιβλίο για τη Νέα Υόρκη.

Τι έχετε να μας πείτε για τη σχέση σας με τη ζωγραφική;

Την πρώτη περίοδο που ήμουν στο Παρίσι συνεργάστηκα με τον Λεζέρ για μερικές βδομάδες η ατμόσφαιρα στο ατελιέ της σχολής δεν μου άρεσε, έτσι το ατελιέ του Λεζέρ ήταν μια καλή διέξοδος. Όταν γυρνούσα στο σπίτι συνέχιζα την δουλειά και του την έδειχνα την άλλη μέρα. Είχαμε κοντινή σχέση.
Αργότερα έκανα εκθέσεις και δούλεψα ένα διάστημα στην Ιταλία όπου σχεδίασα τοίχους σε συνεργασία με αρχιτέκτονες.

William  Klein

more

αφιερώματα

Helen Levitt

Η ζωή στους δρόμους της Νέας Υόρκης 

'Ηταν το αγαπημένο θέμα της φωτογράφου Helen Levitt, στις αρχές του '40. Οι φωτογραφίες της δεν αποσκοπούσαν στην εξιστόρηση ενός απλού γεγονότος ή στην καταγραφή μιας κοινωνικής κατάστασης. Δούλευε σε φτωχογειτονιές επειδή εκείνα τα μέρη έσφυζαν από ζωή και είχαν οπτικό ενδιαφέρον για τη φωτογράφο.

Οι φωτογραφίες της Levitt δεν αναφέρουν ασυνήθιστα γεγονότα. Οι περισσότερες από αυτές δείχνουν τα παιχνίδια των παιδιών, τις συζητήσεις και τις δουλειές των μεσήλικων, και τους γέρους να παρατηρούν τα όσα συμβαίνουν γύρω τους με καρτερικότητα. Αυτό που είναι αξιοσημείωτο στις φωτογραφίες της είναι το ότι αυτές οι ασήμαντες καθημερινές πράξεις της ζωής, εμφανίζονται να είναι όλο χάρη, δράμα, χιούμορ, πάθος, έκπληξη,  να είναι γεμάτες από τα χαρακτηριστικά της τέχνης, σαν να ήταν ο δρόμος μια σκηνή και οι άνθρωποι του ηθοποιοί, μίμοι και χορευτές.

Μερικοί ίσως να κοιτάξουν αυτές τις φωτογραφίες σήμερα και αναγνωρίζοντας σε αυτές την υψηλή τέχνη, να αναρωτηθούν για το τί συνέβη στην αξία της καθημερινής ζωής. Η ερώτηση υποδεικνύει ότι οι εικόνες της Levitt είναι μια αντικειμενική καταγραφή του πώς ήταν τα πράγματα στις Νεοϋρκέζικες γειτονιές στα 1940. Αυτή είναι μια πιθανή εξήγηση.
 Ίσως τα παιδιά να έχουν ξεχάσει πως να παίζουν πια με στυλ, οι γυναίκες πως να κουτσομπολεύουν και να παρηγορούν και οι γέροι πως να επιβλέπουν.

Helen  Levitt, New York 1947

more

αφιερώματα

Η στιγμή που περνά και δεν χάνεται...

Έχετε νιώσει ποτέ όπως ο πιτσιρικάς της φωτογραφίας; Μπορείτε να θυμηθείτε πότε;

Περπατούσα στην παραλία, ένα συννεφιασμένο απόγευμα του Ιούλη, όταν είδα τον ήρωα μας να μαζεύει, με την βοήθεια των δυο φίλων του τα καλάμια του πατέρα του. Όταν έφθασε η σειρά του συγκεκριμένου καλαμιού, τα μάτια του σπινθηροβόλησαν καθώς μάζευε την πετονιά του. Με το φόβο μήπως διαψευστεί, κράτησε το στόμα του κλειστό μέχρι να το δει να σπαρταράει μπρος στα πόδια του! Το τι επακολούθησε δεν περιγράφεται! Χάρηκε όπως μόνο ένα παιδί ξέρει να χαίρεται! Με περηφάνια το έδειξε στους φίλους του!
Με ακόμη περισσότερη περηφάνια πόζαρε, μαζί με τους φίλους του στο φακό! Αδύνατον να υποκριθείς τόση ευτυχία, την μοίρασε απλόχερα σε όλους μας.
Θυμάμαι πως και εγώ κάπως έτσι είχα αισθανθεί όταν έπιασα το πρώτο μου ψάρι! Ένα απόγευμα του Σεπτέμβρη, έπειτα από ένα καλοκαίρι αρκετών προσπαθειών και απογοητεύσεων τα είχα καταφέρει! Τι κι αν ήταν ένα μικρό πετρόψαρο! Τι κι αν οι δικοί μου λέγανε πως το ψαράκι σίγουρα ήθελε να αυτοκτονήσει! Εγώ έλαμπα!
Ήμουν ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος της γης και δεν μπορούσα να το κρύψω! Μακάρι να είχα και εγώ μια φωτογραφία που να μου θυμίζει εκείνη ακριβώς τη στιγμή! Μόνο η φωτογραφία έχει αυτή τη δύναμη! Να απομονώσει μια στιγμή από το παρελθόν και να τη ξαναπροβάλλει στο παρόν, κάνοντας την αιώνια!

κείμενο φωτογραφία : Μυλωνάς Βασίλης,
αναδημοσίευση, περιοδικό ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ,  Δεκέμβριος 2002
φωτό : Καβάλα, παραλία Κάριανης,  Canon Eos 3000N,  φακός Canon 28-80mm , φιλμ Kodak Tri-X ISO 400

αφιερώματα

Edward Weston, βλέποντας φωτογραφικά

Κάθε εκφραστικό μέσο επιβάλλει τους δικούς του περιορισμούς στον καλλιτέχνη, περιορισμούς που εξαρτώνται από τα εργαλεία, τα υλικά ή τις μεθόδους που χρησιμοποιεί. Στις παλαιότερες μορφές τέχνης αυτοί οι φυσικοί περιορισμοί είναι τόσο πολύ επιβεβλημένοι που θεωρούνται δεδομένοι. Επιλέγουμε τη μουσική ή το χορό, τη γλυπτική ή τη συγγραφή επειδή αισθανόμαστε ότι μέσα στο πλαίσιο αυτού του συγκεκριμένου μέσου μπορούμε να εκφράσουμε καλύτερα αυτό που θέλουμε να πούμε.

Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗΣ

Η φωτογραφία αν και έχει περάσει τα εκατοστά της γενέθλια πρέπει να το πετύχει αυτό. Για να κατανοήσουμε του λόγους πρέπει να εξετάσουμε συνοπτικά το ιστορικό υπόβαθρο αυτής της νεώτερης των γραφικών τεχνών. Επειδή οι πρώτοι φωτογράφοι που επιχειρούσαν να παράγουν δημιουργικό έργο δεν είχαν κάποια παράδοση να τους καθοδηγεί, σύντομα άρχισαν να δανείζονται μια έτοιμη από τους ζωγράφους. Αναπτύχθηκε η πεποίθηση ότι η φωτογραφία ήταν απλώς ένα νέο είδος ζωγραφικής και οι υποστηρικτές της προσπαθούσαν με κάθε δυνατό μέσο να κάνουν τη φωτογραφική μηχανή να παράγει αποτελέσματα σαν των ζωγράφων. Αυτή η εσφαλμένη αντίληψη ήταν υπεύθυνη για πάρα πολλά τερατουργήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα της τέχνης. Αλλά μόνο αυτά δεν θα ήταν ικανά να βάλουν πίσω την ώρα στο φωτογραφικό ρολόι.

more

αφιερώματα, θεωρία

Sergio Larrain, ο μεγάλος Χιλιανός φωτογράφος

«…Μια μαγική εικόνα γεννιέται από μια κατάσταση χάριτος, η  χάρις εκδηλώνεται από την στιγμή που απαλλάσσεσαι από συμβιβασμούς και υποχρεώσεις, από τη στιγμή που μένεις ελεύθερος, όπως ένα μικρό παιδί στην πρώτη ανακάλυψη της πραγματικότητας. Στη συνέχεια το μόνο που μένει είναι να οργανώσεις το κάδρο…»

Sergio Larrain

Ο Sergio Larrain γεννήθηκε το 1931 στο Σαντιάγκο της Χιλής. Σπούδασε στις ΗΠΑ μουσική και δασοκομία πριν ασχοληθεί με τη φωτογραφία το 1949.
Με την επιστροφή από τις σπουδές του στη Χιλή αρχίζει να φωτογραφίζει στους δρόμους του Σαντιάγκο και του Βαλπαραΐσο. Η αγορά δύο φωτογραφιών του από το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης έγινε η έναρξη και ταυτόχρονα η καθιέρωσή του στο επάγγελμα του φωτογράφου.

O Larrain θαυμαστής του Bresson, θα  παρουσιάσει με τη πρώτη ευκαιρία στον Cartier τη δουλειά του "Los abandonados" (παιδιά του δρόμου του Σαντιάγκο), κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Ευρώπη. Ο Bresson εντυπωσιασμένος από τη δουλειά του Larrain τον καλεί να συμμετάσχει στο Magnum το 1960. Τότε αρχίζει και ταξιδεύει για λογαριασμό του Magnum καταγράφοντας από επικίνδυνες φωτογραφίες του πολέμου στην Αλγερία μέχρι τους νονούς της ιταλικής μαφίας, αυτή η δουλεία του δίνει και τη μεγάλη αναγνώριση.

Sergio  Larrain

more

αφιερώματα

Ο Jurgen Schadeberg και το περιοδικό "Drum"

«Με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι. Η φωτογραφία μου ασχολείται με την απλότητα και την καθημερινότητά τους. Δεν κυνηγάω τις φωτογραφίες που προξενούν εντυπώσεις. Είμαι ένας ντοκιμαντερίστας φωτογράφος.»

Jurgen Schadeberg

Νότια Αφρική δεκαετία '50

Τo περιοδικό «Drum» ξεκίνησε την πορεία του το 1951 από δύο λευκούς, τον τυχοδιώκτη και συγγραφέα Μπομπ Κρισπ και τον Τζιμ Μπέιλεϊ, γιο ενός μεγιστάνα της χώρας, και με αρχισυντάκτες του εξέχουσες προσωπικότητες, σαν τους 'Αντονι Σάμπσον, Σιλβέστερ Στέιν και σερ Τομ Χόπκινσον.
Και ένας λευκός "ντράμερ" αυτής της μοναδικής δημοσιογραφικής μπάντας, που αποδείχθηκε πιο ροκ από πολλούς διάσημους ροκ σταρ, ήταν ο Βερολινέζος φωτορεπόρτερ Γιούργκεν Σάντεμπεργκ, που εγκατέλειψε λίγο μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο το ερειπωμένο ακόμα από τους βομβαρδισμούς Βερολίνο, για μια χώρα που βομβαρδιζόταν από τον ανελέητο ρατσισμό της λευκής μειονότητας προς τους μαύρους συμπολίτες τους.
Ο Σάντεμπεργκ έκανε πράγματα και θαύματα με την κάμερά του, γράφοντας ιστορία όχι μόνο με τις φωτογραφίες του, αλλά και με το ρόλο του ως δασκάλου και φίλου των πρώτων μεγάλων μαύρων φωτορεπόρτερ της Ν. Αφρικής, που μάθαιναν την τέχνη του φωτορεπορτάζ δουλεύοντας μαζί του στο «Drum». Δεν είναι τυχαίο ότι ο Σάντεμπεργκ θεωρείται ο πατέρας της φωτογραφίας της Ν. Αφρικής.

Στις σελίδες του περιοδικού έγραψαν νέοι μαύροι δημοσιογράφοι που έγιναν μετέπειτα μεγάλοι διανοούμενοι και συγγραφείς της χώρας τους, όπως οι Τοντ Ματσικίζα, Μπλόουκ Μοντισάνε, Καντέμπα, κ.α. Τα εξώφυλλα του περιοδικού φιλοξενούσαν καλλιτέχνες των νοτιοαφρικανικών γκέτο, σαν την τζαζ τραγουδίστρια Μίριαμ Μακέμπα, που έγινε μετά σταρ παγκόσμιας εμβέλειας.
Η δεκαετία 1950-1960 ήταν η χρυσή εποχή του περιοδικού, μια περίοδος που χαρακτηρίστηκε από δραματικά γεγονότα στην κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική ζωή των μαύρων της Ν. Αφρικής, όπως η αντιρατσιστική εκστρατεία Defiance Campaign το 1951-52, η κατεδάφιση του γκέτο του Sophiatown το 1955 και η σφαγή 69 μαύρων διαδηλωτών από την αστυνομία στο γκέτο του Sharpeville το 1960.

Jurgen Schadeberg

more

αφιερώματα, φωτοιστορία